

22.02.2021 Nowe ograniczenie w rozliczaniu strat
Jedną z fundamentalnych zasad obowiązujących na gruncie podatku CIT jest możliwość odliczenia przez podatnika straty podatkowej poniesionej w latach ubiegłych od jego bieżącego dochodu. Od 1 stycznia 2021 r. ta zasada doznała istotnego ograniczenia w odniesieniu do podatników podejmujących niektóre działania restrukturyzacyjne. Jest to kolejny przykład wprowadzania regulacji, których celem jest walka z unikaniem opodatkowania. Niestety brak precyzji w formułowaniu przepisów powoduje wątpliwości, które mogą być problemem, także dla podatników zawierających całkowicie uzasadnione biznesowo transakcje.

Jak było dotychczas
Od ponad 20 lat podstawowym ograniczeniem w odliczaniu strat podatkowych z lat ubiegłych jest zakaz odliczania strat przedsiębiorców przekształcanych, łączonych, przejmowanych lub dzielonych, z wyjątkiem przekształcenia spółki będącej podatnikiem CIT w inną spółkę będącą podatnikiem CIT. Oznacza to w praktyce, że podatnicy CIT nie mogą odliczyć od dochodu „cudzych” strat podatkowych, tj. strat podatkowych wygenerowanych przez innych podatników. Przepisy nie pozbawiały jednak podatnika możliwości rozliczenia strat „własnych” w sytuacji, w której podmiot wykazujący straty w latach ubiegłych przejmował podmiot prowadzący dochodową działalność. Fakt ten bywał wykorzystywany w celach optymalizacyjnych poprzez celowe nabywanie spółek dysponujących dużą stratą podatkową do odliczenia, a następnie przenoszenie do takich spółek dochodowej działalności spółek operacyjnych. Działania takie mogły podlegać regulacjom mającym na celu przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania, w szczególności ogólnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR). Mogła także wystąpić konieczność zaraportowania takich działań jako schematu podatkowego (MDR).
Należy jednak podkreślić, że przed 1 stycznia 2021 wyłączne sztuczne lub abuzywne wykorzystanie mechanizmu odliczania strat mogło rodzić negatywne konsekwencje dla podatnika, pozbawiając go korzyści podatkowych. Szef KAS potwierdził, że samo przejęcie innej spółki i odliczenie własnej straty podatkowej nie stanowi unikania opodatkowania (por. opinia zabezpieczająca z 26 września 2019 r.; DKP1.8011.7.2019).
W konsekwencji, do 2020 r. ustawodawca dopuszczał możliwość rozliczania „własnych” strat w ramach działań restrukturyzacyjnych, które miały mocne uzasadnienie biznesowe.
Jak jest obecnie
Nowo wprowadzony art. 7 ust. 3 pkt 7 ustawy CIT wyłącza możliwość odliczenia strat „własnych” podatnika CIT niezależnie od powodów dokonywania restrukturyzacji. Ma on zastosowanie wtedy, gdy podatnik:
- przejął inny podmiot lub
- nabył przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa, w tym w drodze wkładu niepieniężnego lub
- otrzymał wkład pieniężny, za który nabył przedsiębiorstwo lub zorganizowaną część przedsiębiorstwa,
w wyniku czego:
- przedmiot faktycznie prowadzonej przez podatnika podstawowej działalności gospodarczej po takim przejęciu lub nabyciu, jest inny niż wcześniej lub
- dochodzi do zmian właścicielskich - co najmniej 25% udziałów (akcji) podatnika posiada podmiot lub podmioty, które nie posiadały takich praw na koniec roku podatkowego, w którym podatnik poniósł stratę.
Spełnienie powyższych przesłanek równa się automatycznemu zastosowaniu ograniczenia. Nie jest już istotny fakt posiadania biznesowego uzasadnienia dla dokonania restrukturyzacji.
Nowe ograniczenie uniemożliwia w szczególności odliczenie strat przez podatnika dokonującego „odwrotnego” przejęcia, tj. przejęcia spółki matki przez spółkę córkę. W tej bowiem sytuacji z definicji dojdzie do zmiany struktury właścicielskiej spółki przejmującej. W praktyce oznacza to, że w określonych sytuacjach „odwrotne” przejęcie może być znacząco mniej korzystne pod względem podatkowym od standardowego przejęcia.
Nieprecyzyjne warunki
W celu wyłączenia możliwości rozliczenia strat z lat ubiegłych wystarczające jest jedynie, by po przejęciu innego podmiotu lub przedsiębiorstwa przedmiot podstawowej działalności podatnika uległ częściowej zmianie. Ustawodawca nie sprecyzował, czy zmiana ta musi mieć charakter istotny, a zatem ograniczenie może objąć także np. przejęcie spółki zależnej działającej w tej samej branży, w wyniku którego dojdzie do rozszerzenie podstawowej działalności spółki przejmującej o dodatkowy obszar. Dotyczyć to może również przejęć lub nabyć mających pełne uzasadnienie biznesowe, pozwalających np. na wykorzystanie efektu skali czy ograniczenie kosztów.
Powstaje także pytanie o to, w jaki sposób organy podatkowe będą traktowały sytuacje, w których do zmiany właścicielskiej dochodzi nie bezpośrednio w wyniku wskazanych w przepisie działań restrukturyzacyjnych, lecz w ramach wcześniej dokonanych przekształceń (np. wcześniejsze nabycie spółki ze stratą). Czy takie działania będą rozpatrywane łącznie? Wydaje się, że na to pytanie należy udzielić odpowiedzi przeczącej. Przepis ma jednoznacznie sankcyjny charakter co oznacza, że nie powinien być interpretowany rozszerzająco. Przy czym, nie można oczywiście wykluczyć, że organy podatkowe będą usiłowały objąć zakresem nowego ograniczenia w rozliczaniu strat również sytuacje, które nie zostały wprost wymienione w nowo wprowadzonym przepisie.
Kłopotliwy brak regulacji przejściowych
Ustawa nowelizująca nie przewidziała przepisów przejściowych dotyczących nowego ograniczenia w rozliczaniu strat. Oznacza to, że ograniczenie może w praktyce dotyczyć także podmiotów, które dokonały działań restrukturyzacyjnych przed 1 stycznia 2021 r., a które chciałyby rozliczyć straty podatkowe już po 1 stycznia 2021 r. Ten niekorzystny dla podatników skutek wydaje się być zamierzonym działaniem ustawodawcy, gdyż – zgodnie z kontrowersyjnym stanowiskiem wyrażonym w trakcie konsultacji projektu ustawy – brak jest podstaw, aby ochroną z tytułu „praw nabytych” lub „interesów w toku” obejmować działania optymalizacyjne.
Zagadnienie objęcia nowym ograniczeniem działań restrukturyzacyjnych dokonanych przed 1 stycznia 2021 r. będzie najprawdopodobniej jednym z punktów spornych pomiędzy fiskusem a podatnikami CIT w najbliższych latach. Obecnie trudno przewidzieć, czy pogląd o braku ochrony praw nabytych przeważy w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Izabela Ścierska-Kulma, doradca podatkowy, Senior Manager w ENODO Advisors. Specjalizuje się w bieżącym doradztwie podatkowym, szczególnie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Jest autorką artykułów i publikacji, a także prelegentką na szkoleniach i konferencjach o tematyce podatkowej.
Piotr Zaremba, doradca podatkowy współpracujący z ENODO Advisors. Specjalizuje się w podatku dochodowym od osób prawnych.
Pozostałe aktualności
Ruszamy z wakacyjną kampanią mailingową: „Prace budowlane w krajach UE - wszystko o podatkach (i nie tylko)”
Serdecznie zapraszamy do zapisów na bezpłatny cykl e-biuletynów poświęconych prawno-podatkowym aspektom prac budowlanych w innych krajach Unii Europejskiej.

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT
W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Nowa specjalizacja w Enodo Advisors - poszerzamy naszą praktykę o sprawy z zakresu prawa akcyzowego
Rozwijamy naszą praktykę o sprawy z zakresu akcyzy, ceł, opłat produktowych oraz regulacji powiązanych z wyrobami akcyzowymi, w tym m.in. prawa energetycznego, monitorowania przewozu (SENT), zapasów paliw, obrotu alkoholem i napojami alkoholowymi!

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT
Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Ruszamy z kampanią mailingową: „WHT 2022 w 8 tygodni!”
Serdecznie zapraszamy do zapisów na bezpłatny cykl newsletterów poświęconych podatkowi u źródła (WHT).

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT
Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r. Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać
Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn
Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder.

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?
W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!
Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej
Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2
Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?
Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.
W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Mniej luk i niejasności w mechanizmie split payment w projekcie SLIM VAT
28 października do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy - Prawo bankowe[1] (znany jako SLIM VAT), który zawiera rozwiązania doprecyzowujące i uzupełniające mechanizm podzielonej płatności (MPP).

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”
Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących
Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Uprzednie porozumienia cenowe (APA) – najnowsze statystyki
Ministerstwo Finansów opublikowało niedawno statystyki dotyczące procedury zawierania uprzednich porozumień cenowych – APA.
