02.06.2022 Dyrektywa o przedsiębiorstwach fasadowych a podatek u źródła

22 grudnia ubiegłego roku Komisja Europejska przygotowała projekt dyrektywy mającej na celu zapobieganie nadużywaniu przedsiębiorstw fasadowych do celów podatkowych (tzw. dyrektywa ATAD 3). Jednym z najistotniejszych obszarów, które zostaną objęte nowymi regulacjami jest kwestia poboru podatku u źródła. Wpływ zmian na dotychczasową praktykę może być nawet większy, niż wydaje się to na pierwszy rzut oka. Planowana treść przepisów może już w tej chwili dostarczyć pewnych wskazówek, jak rozumieć pojęcie rzeczywistego właściciela.

Enodo

Podstawowe założenia dyrektywy ATAD 3

Głównym celem dyrektywy jest wprowadzenie jednolitego sposobu identyfikowania tzw. przedsiębiorstw fasadowych (ang. shell companies, zwanych także po polsku pieszczotliwie spółkami-wydmuszkami), tj. spółek nieprowadzących rzeczywistej działalności gospodarczej, nieposiadających odpowiedniego zaplecza pozwalającego na prowadzenie takiej działalności. Uznanie za takie przedsiębiorstwa będzie wiązało się następnie z określonymi, negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.

W celu identyfikacji przedsiębiorstw fasadowych planowane jest wprowadzenie dwustopniowej weryfikacji. Pierwszym etapem będzie wyselekcjonowanie podmiotów „podatnych” na bycie przedsiębiorstwami fasadowymi z uwagi na:

  • uzyskiwanie w przeważającej mierze przychodów pasywnych,
  • powstanie większości przychodów pasywnych w wyniku transakcji zagranicznych,
  • outsourcing zarządzania bieżącą działalnością i podejmowania decyzji w sprawie istotnych funkcji.

Przedsiębiorstwa spełniające powyższe kryteria byłyby zobowiązane do składania informacji dot. ich substratu majątkowo-osobowego (prościej mówiąc zaplecza/środków do prowadzenia działalności) obejmującego posiadanie lokalu, lokalnego rachunku bankowego oraz przynajmniej częściowo lokalnego zarządu (ewentualnie lokalnej kadry).

Z obowiązku tego byłyby zwolnione podmioty, w przypadku których ryzyko ewentualnych nadużyć jest stosunkowo niskie, tj. przede wszystkim spółki notowane na giełdach oraz regulowane przedsiębiorstwa finansowe (np. fundusze inwestycyjne i instytucje kredytowe).

Bezpośredni wpływ dyrektywy na pobór podatku u źródła

Bezpośredni wpływ dyrektywy na pobór podatku u źródła został określony już w samych jej przepisach, choć oczywiście będą one musiały zostać  wprowadzone do polskich ustaw o PIT i CIT.

Podstawowym skutkiem uznania danego przedsiębiorstwa za fasadowe będzie brak możliwości uwzględnienia przez inne państwa członkowskie w odniesieniu do takiego podmiotu jakichkolwiek obowiązujących umów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodu, jak również dyrektyw dot. opodatkowania dywidend, odsetek i należności licencyjnych.

W praktyce równało się to będzie zatem z koniecznością poboru podatku u źródła od płatności na rzecz przedsiębiorstwa fasadowego według podstawowej stawki, bez możliwości zastosowania stawek preferencyjnych lub zwolnień.

Z powyższym ograniczeniem wiązał się będzie również nakaz odmowy wydania certyfikatu rezydencji na rzecz takiego przedsiębiorstwa fasadowego lub też wydania takiego certyfikatu z zastrzeżeniem, że nie uprawniania on do uzyskania korzyści wynikających z umów i dyrektyw.

Praktyczne wnioski na teraz

Czy z samej treści projektu dyrektywy można wyciągnąć wnioski praktyczne, które będą przydatne już teraz? Formalnie oczywiście każdy projekt, a tym bardziej projekt dyrektywy, nie posiada żadnej mocy wiążącej, niemniej może stanowić istotną wskazówkę, jak należy rozumieć posiadanie należytego zaplecza dla prowadzenia działalności gospodarczej.

Już obecnie polska definicja rzeczywistego właściciela – pojęcia kluczowego dla podatku u źródła – obejmuje swoim zakresem prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej. Kryterium to nie jest co prawda zdefiniowane, niemniej stanowiska organów podatkowych (wyrażone przykładowo w projekcie objaśnień dot. podatku u źródła oraz w uzasadnieniu do projektu Polskiego Ładu) zbliżają warunki prowadzenia rzeczywistej działalności do tzw. wskaźników minimalnego substratu majątkowo-osobowego wskazanych w dyrektywie.

Polskie przepisy nakładają również na płatników obowiązek dochowania należytej staranności w weryfikacji odbiorcy płatności, w tym pod kątem bycia rzeczywistym właścicielem należności. W konsekwencji, wydaje się, że płatnicy chcący prawidłowo zweryfikować swojego kontrahenta mogliby posługiwać się projektem dyrektywy jako swego rodzaju sugestią co do okoliczności, które wymagać będą sprawdzenia, tj.:

  • fakt korzystania z outsourcingu;
  • posiadanie/korzystanie z lokalu na wyłączność;
  • posiadanie aktywnego, lokalnego rachunku bankowego;
  • posiadanie przynajmniej częściowo lokalnego zarządu i/lub lokalnej kadry;
  • rodzaj działalności gospodarczej prowadzonej w celu generowania dochodu;
  • rodzaje i wysokość przychodów i wydatków w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Weryfikacja powyższych okoliczności mogłaby w praktyce świadczyć o dopełnieniu należytej staranności wymaganej od płatnika i pozwalać na zastosowanie zwolnienia lub preferencyjnej stawki podatku u źródła.

Z projektu dyrektywy wywodzić można również, że w odniesieniu do niektórych rodzajów podmiotów (np. spółek giełdowych lub regulowanych instytucji finansowych) weryfikacja faktu prowadzenia działalności gospodarczej może  być prowadzona w sposób ograniczony, gdyż sam status tych podmiotów niejako odgórnie znacząco ogranicza możliwość ewentualnych nadużyć. Niemniej jednak, należy zaznaczyć, że obecnie w polskiej praktyce raczej nie obserwuje się takiego rozróżnienia. Wynikające z dyrektywy kryteria weryfikacji przedsiębiorstw pod kątem posiadanego substratu majątkowo-osobowego (zaplecza dla prowadzenia działalności gospodarczej) również mogą niestety stanowić obecnie wyłącznie zobrazowanie pewnego międzynarodowego trendu w rozumieniu pojęcia rzeczywistej działalności gospodarczej, a nie uniwersalne wytyczne dla wszystkich płatników.

Inne możliwe skutki wprowadzenia dyrektywy

Niezależnie od opisanych powyżej bieżących wskazówek interpretacyjnych i przyszłych skutków, jakie będą związane z ewentualnym wprowadzeniem dyrektywy ATAD 3, warto zauważyć, że jej przepisy mogą również zdecydowanie bardziej dalekosiężnie wpłynąć na polską praktykę w zakresie podatku u źródła.

Biorąc pod uwagę daleko idącą zbieżność pomiędzy przepisami Dyrektywy, nakazującymi de facto weryfikację prowadzenia rzeczywistej działalności przez państwo rezydencji, a polskimi przepisami nakładającymi taki obowiązek na płatników podatku u źródła, można mieć nadzieję, że implementacja dyrektywy w praktyce zdecydowanie ograniczy obowiązki płatników w tym zakresie, przynajmniej w odniesieniu do płatności dokonywanych w ramach Unii Europejskiej. Po wprowadzeniu dyrektywy, certyfikat rezydencji wydany przez państwo członkowskie UE będzie stanowił formalne potwierdzenie, że państwo to – po przeprowadzeniu ustandaryzowanej weryfikacji – nie uznało danej spółki za przedsiębiorstwo fasadowe, nieprowadzące rzeczywistej działalności gospodarczej.

W świetle nowych regulacji trudno będzie zatem oczekiwać od płatnika uzyskiwania innego potwierdzenia faktu prowadzenia przez kontrahenta rzeczywistej działalności, niż uzyskanie jego certyfikatu rezydencji bez dodatkowych zastrzeżeń przewidzianych w dyrektywie. Stanowiłoby to bowiem całkowicie zbędne powtórne badanie tych samych okoliczności. To w teorii. A jak będzie w praktyce? Czas pokaże.

 

Izabela Ścierska-Kulma, doradca podatkowy, Dyrektor w ENODO Advisors. Specjalizuje się w bieżącym doradztwie podatkowym, szczególnie w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Jest autorką artykułów i publikacji, a także prelegentką na szkoleniach i konferencjach o tematyce podatkowej.

Piotr Zaremba, doradca podatkowy współpracujący z ENODO Advisors. Specjalizuje się w podatku dochodowym od osób prawnych.

Pozostałe aktualności

05.04.2024

Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego

Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.

Enodo
12.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.

Enodo
05.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.

Enodo
07.11.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?

Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.

Enodo
08.03.2023

Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)

W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.

Enodo
09.01.2023

KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!

1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).

Enodo
01.12.2022

KSeF 2024: uwaga na sankcje!

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.

Enodo
18.11.2022

MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT

Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.

Enodo
14.11.2022

Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT

Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.

Enodo
19.10.2022

Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?

W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Enodo
20.06.2022

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT

W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Enodo
14.04.2022

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT

Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Enodo
04.02.2022

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT

Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Enodo
29.12.2021

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać

Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Enodo
23.11.2021

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn

Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder. 

Enodo
21.10.2021

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?

W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Enodo
24.09.2021

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!

Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Enodo
27.05.2021

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej

Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Enodo
04.05.2021

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2

Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Enodo
08.04.2021

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?

Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Enodo
25.02.2021

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.

W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Enodo
03.11.2020

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”

Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający  przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

Enodo
23.10.2020

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących

Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Enodo