23.06.2021 Należyta staranność w świetle objaśnień MF

Pojęcie należytej staranności nie jest sprecyzowane w przepisach. Ustawodawca nie wskazuje konkretnych działań, które powinny zostać powzięte, ani informacji, które należy weryfikować. Pewne wskazówki w zakresie domniemania oraz należytej staranności, o których mowa w art. 11o ust. 1b Ustawy o CIT wynikają z objaśnień podatkowych MF.

Enodo

12 marca Ministerstwo Finansów opublikowało projekt objaśnień podatkowych w zakresie domniemania oraz należytej staranności, o których mowa w art. 11o ust. 1b Ustawy o CIT. W ramach projektowanych objaśnieniach MF zostawił furtkę do szerokiej interpretacji terminu „należytej staranności” tłumacząc: „można oprzeć się na wszystkim, co może przyczynić się do wyjaśnienia tych okoliczności i jednocześnie nie jest sprzeczne z prawem”.

Poniżej podsumowujemy najważniejsze, naszym zdaniem, wnioski dotyczące standardu należytej staranności w kontekście art. 11o ust. 1b, płynące z lektury projektu objaśnień:

  • przy dokonywaniu transakcji z podmiotami niepowiązanymi wystarczające jest pozyskanie przez podatnika oświadczenia wiedzy od drugiej strony transakcji, z którego wynika, że ta druga strona transakcji nie dokonuje żadnych rozliczeń, w roku podatkowym podatnika, z podmiotem rajowym.
  • Oświadczenie powinno być uzyskane na piśmie, po zakończeniu roku podatkowego – w praktyce może to powodować ogromne problemy z wywiązaniem się z obowiązków dot. należytej staranności, ponieważ niepowiązani kontrahenci mogą nie być skłonni do udzielania tego typu informacji, objętych tajemnicą handlową, zwłaszcza po finalizacji transakcji.
  • Ryzyko odmowy złożenia oświadczenia dotyczy w szczególności kontrahentów zagranicznych, których nie obowiązują polskie przepisy i nie istnieje żadne narzędzie przymusu takiego zagranicznego kontrahenta do udzielenia polskiemu niepowiązanemu przedsiębiorcy informacji nt. dokonywanych rozliczeń.

Poniżej rozpatrujemy możliwe scenariusze dot. pozyskania oświadczenia:

a) Pozyskanie od kontrahenta oświadczenia, że nie dokonywał w roku obrotowym rozliczeń z „rajami podatkowymi”:

Pomimo użycia w objaśnieniach definitywnego zwrotu „wystarczające jest pozyskanie oświadczenia”, MF zaznacza, że „nie można przyjąć, że dochowano należytej staranności, w sytuacji, gdy podatnikowi dostępne są informacje, na podstawie których wiedział lub powinien był wiedzieć, że otrzymane oświadczenie jest niezgodne z rzeczywistością [...] przy wątpliwościach co do zgodności oświadczenia z rzeczywistością (rzetelności oświadczenia), wymóg dochowania należytej staranności oznacza konieczność dalszej weryfikacji istotnych dla objaśnianego przepisu okoliczności”.

Pomimo przerzucenia ciężaru dowodowego na podatnika, ustawodawca nie zapewnia wskazówek ani narzędzi służących dochowaniu standardu należytej staranności. Ponieważ oświadczenia mają być pozyskiwane ex post, rok 2022 będzie pierwszym, w którym będziemy obserwowali praktyczne skutki wprowadzonego przepisu, tym samym nie sposób przewidzieć jakie podejście do tego zagadnienia przyjmą organy skarbowe.

b) Pozyskanie od kontrahenta oświadczenia, że miał w roku obrotowym rozliczenia z „rajami podatkowymi”:

MF wyjaśnia, że „dla podważenia domniemania konieczne jest wykazanie okoliczności przeciwnej, tj. tego, że rzeczywisty właściciel nie jest podmiotem rajowym” – niestety tego, jakie środki będą wystarczające dla obalenia domniemania MF nie wskazuje.

W naszej ocenie, odwoływanie się przepisu art. 11o do funkcjonującej w Ustawie o CIT definicji ogólnej rzeczywistego właściciela powinno umożliwiać obalenie domniemania poprzez ustalenie (np. poprzez uzyskanie potwierdzenia pisemnego od kontrahenta), że rzeczywisty właściciel ma siedzibę na terytorium państwa innego niż „raj podatkowy”. Jednakże ta kwestia nie została doprecyzowana w projekcie objaśnień. Niezależnie, ustalenie rzeczywistego właściciela nie jest łatwym procesem, ponadto także w tym przypadku jesteśmy zdani na dobrą wolę naszego kontrahenta.

c) Kontrahent odmawia podpisania oświadczenia:

MF nie odnosi się do powyższej hipotezy. Podejście ostrożnościowe nakazywałoby uznać, że podatnik automatycznie wpada w reżim obowiązków z zakresu TP, nawet jeśli na podstawie ogólnie dostępnych informacji nie wynika, aby jego kontrahent miał transakcje rajowe.

  • Standard należytej staranności ma charakter stopniowalny: względem transakcji z podmiotami powiązanymi weryfikacja powinna być szersza (obejmować m.in. weryfikację dokumentacji TP, sprawozdań finansowych kontrahentów czy struktury kapitałowej Grupy).

Konsultacje podatkowe dotyczące projektu objaśnień zakończyły się 20 kwietnia 2021 r. Warto mieć na uwadze, że niejednokrotnie obserwowaliśmy przypadki, w których ostateczna treść objaśnień podatkowych w znacznym stopniu różniła się od pierwotnego projektu. Pozostaje liczyć na to, że w wyniku przeprowadzonych konsultacji podatkowych, ustawodawca zamieści w finalnej objaśnień konkretne rekomendacje w zakresie dochowaniu standardu należytej staranności.

Nie należy bagatelizować walki z nieuczciwą konkurencją. Niestety, biorąc pod uwagę powyższe, nasuwa się przykry wniosek, że także uczciwi podatnicy muszą poświęcać coraz więcej czasu na udowadnianie fiskusowi swojej dobrej woli, zamiast skupiać się na prowadzonej działalności gospodarczej, która to, na koniec dnia, generuje dochody Skarbu Państwa.

Podsumowanie

Z początkiem 2021 r. na polskich przedsiębiorców – także tych, którzy nie działają w ramach grup kapitałowych – zostały nałożone dodatkowe obciążenia administracyjne, za których spełnienie odpowiadają osobiście członkowie zarządu.

W celu zabezpieczenia przedsiębiorstwa i zarządu przed ryzykiem surowych kar w związku z niewywiązaniem się z obowiązków w zakresie cen transferowych za 2021 r., kluczowe znaczenie ma jak najszybsza identyfikacja transakcji jednorodnych, których wartość może przekroczyć na koniec roku 500 tys. zł netto oraz implementacja procedury badania rzeczywistego właściciela, np. w formie wprowadzenia odpowiednich zapisów do umów zawieranych z kontrahentami.

Więcej na ten temat powiemy podczas bezpłatnego szkolenia 24 czerwca, które poświęcimy obowiązującym od 1 stycznia 2021 r. przepisom rozszerzającym obowiązki z zakresu cen transferowych dla podmiotów niepowiązanych. Zarejestruj się już dziś!

Karolina Górniak, Senior Analyst w Enodo Advisors

Pozostałe aktualności

05.04.2024

Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego

Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.

Enodo
12.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.

Enodo
05.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.

Enodo
07.11.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?

Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.

Enodo
08.03.2023

Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)

W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.

Enodo
09.01.2023

KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!

1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).

Enodo
01.12.2022

KSeF 2024: uwaga na sankcje!

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.

Enodo
18.11.2022

MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT

Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.

Enodo
14.11.2022

Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT

Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.

Enodo
19.10.2022

Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?

W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Enodo
20.06.2022

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT

W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Enodo
14.04.2022

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT

Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Enodo
04.02.2022

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT

Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Enodo
29.12.2021

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać

Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Enodo
23.11.2021

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn

Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder. 

Enodo
21.10.2021

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?

W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Enodo
24.09.2021

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!

Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Enodo
27.05.2021

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej

Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Enodo
04.05.2021

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2

Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Enodo
08.04.2021

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?

Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Enodo
25.02.2021

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.

W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Enodo
03.11.2020

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”

Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający  przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

Enodo
23.10.2020

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących

Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Enodo