22.07.2022 NSA uzasadnił ważną uchwałę w sprawie pełnomocnictw szczególnych

Pełnomocnictwo szczególne złożone w trakcie kontroli podatkowej nie jest skuteczne „z automatu” w postępowaniu podatkowym. Długo oczekiwane uzasadnienie do rozstrzygnięcia NSA z kwietnia br. powinno doprowadzić do ujednolicenia podejścia do ważnego zagadnienia z obszaru procedur podatkowych.

Enodo

W Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pojawiło się uzasadnienie uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 kwietnia 2022 r. podjętej w Izbie Finansowej w składzie siedmiu sędziów NSA (sygn. akt II FPS 1/22) na kanwie konkretnej sprawy zawisłej przed NSA.

Przedmiotem uchwały było zagadnienie prawne mające znaczenie w konkretnej sprawie sądowo-administracyjnej budzące poważne wątpliwości w orzecznictwie sądów administracyjnych, a dotyczące kwestii istotnej z punktu widzenia procedur podatkowych tj. czy pełnomocnictwo szczególne złożone w trakcie kontroli podatkowej jest również „z automatu” skutecznie złożone na etapie postępowania podatkowego.

Liczne wątpliwości i dwa stanowiska

Odpowiedź na zagadnienie postawione przez NSA budziło wiele kontrowersji w orzecznictwie sądów administracyjnych, bowiem w tym zakresie zderzały się przeciwstawne poglądy wyrażane przez sądy.

Z jednej strony mogliśmy się spotkać z linią orzeczniczą w której wskazywano, że sprawę podatkową należy utożsamiać z konkretną procedurą podatkową (przykładowo w wyrokach: NSA z dnia 19 czerwca 2020 r. sygn. akt I FSK 658/20; WSA w Warszawie z dnia 19 lutego 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 2178/19) – co oznaczało, że pełnomocnictwo złożone do akt kontroli podatkowej (lub innych wcześniejszych postępowaniu podatkowemu procedur – np. czynności sprawdzających) nie wywołuje skutku w postaci umocowania pełnomocnika do reprezentowania mandanta w postępowaniu podatkowym.

Przeciwny pogląd utożsamiał sprawę podatkową z ujęciem materialnym, a nie procesowym (por. w wyrokach NSA: z dnia 27 stycznia 2022 r. sygn. akt I FSK 1691/21 oraz z dnia 10 marca 2021 r. sygn. akt III FSK 2551/21). Stukiem takiego poglądu było uznanie, że złożenie pełnomocnictwa szczególnego na etapie kontroli podatkowej wywołuje skutek w postaci umocowania pełnomocnika również w toku przyszłego postępowania podatkowego.

Stanowisko doktryny prawa podatkowego również jest niejednolite. Z jednej strony można spotkać się z poglądem, że pełnomocnictwo szczególne złożone na etapie kontroli podatkowej powinno być uznane za skutecznie złożone na etapie postępowania podatkowego niejako „z automatu”, z drugiej zaś, że nie oraz konieczne jest ponowne złożenie umocowania do akt (tym razem postępowania podatkowego) na zasadach określonych w ordynacji podatkowej.

Ważność pełnomocnictwa jednak nie „z automatu”

W komentowanej uchwale NSA zajął stanowisko wyrażone w drugim z przedstawionych poglądów wskazując, że:

„1.  Użyty w art. 138e § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.) zwrot „we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego” należy rozumieć w ten sposób, że odwołuje się on do wynikającego ze stosunku podstawowego materialnego zakresu pełnomocnictwa szczególnego, co oznacza, że może ono obejmować każdą sprawę należącą do właściwości organu podatkowego, do której stosuje się przepisy tej ustawy.

  1. Jednakże do wywołania skutku procesowego konieczne jest złożenie pełnomocnictwa szczególnego do akt sprawy w konkretnym postępowaniu prowadzonym przed organem podatkowym, stosownie do art. 138e § 3 Ordynacji podatkowej.”

Teza uchwały może być na pierwszy rzut oka pewnym zaskoczeniem, szczególnie dla organów podatkowych, ponieważ w ostatnim czasie orzecznictwo sądów administracyjnych zmierzało jednak w przeciwnym kierunku.

Praktyczne znaczenie uchwały NSA

Problem przedstawiony przed NSA ma sporą doniosłość procesową, bowiem w postępowaniu podatkowym organ podatkowy jest zobowiązany do doręczenia pism pełnomocnikowi podatnika – jeżeli został taki ustanowiony. Należy przypomnieć, że zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, datą wszczęcia postępowania jest data doręczenia podatnikowi postanowienia o wszczęciu. W przypadku, gdyby jednak uznać, że pełnomocnictwo szczególne złożone w kontroli podatkowej odnosi również skutek w postępowaniu podatkowym, to organ podatkowy chcąc wszcząć postępowanie podatkowe, postanowienie o wszczęciu postępowania musi doręczyć temu pełnomocnikowi, nie zaś bezpośrednio podatnikowi. Co ciekawe, taką praktykę stosowały do tej pory nagminnie organy podatkowe.

Łatwo zauważyć, że przyjęcie przez NSA wniosku przeciwnego uwypukliło wady doręczania pism w postępowaniu podatkowym pełnomocnikowi ustanowionemu w trakcie kontroli podatkowej. W tym kontekście należałoby się zastanowić, czy w przypadku takiej praktyki organów podatkowych doszło w ogóle do skutecznego wszczęcia postępowania.

Wobec powyższego, wadliwe wszczęcie postępowania może okazać się początkiem problemu organu, gdzie każda następna aktywność organów będzie dotknięta wadą pierwotną de facto dokonaną poza postępowaniem.

Niestety pomimo wydania uchwały NSA oraz publikacji jej uzasadnienia w dalszym ciągu obserwujemy praktykę organów podatkowych, która nie realizuje ww. tezy.

Co uchwała oznacza dla podatników?

Podatnicy, którzy obecnie toczą spory z organami podatkowymi powinni w sposób szczególny pochylić się nad przedmiotową uchwałą oraz przeanalizować komu organy podatkowe doręczyły m.in. postanowienie o wszczęciu postępowania. Warto również wskazać, że NSA ograniczył zasięg działania ww. uchwały w przypadku postępowań wpadkowych.

W konsekwencji, w konkretnych okolicznościach faktycznych danej sprawy, wnioski płynące z uchwały NSA, a w szczególności argumenty dotyczące wadliwości doręczenia, mogą przemawiać na korzyść podatników w przypadku negatywnego dla nich sposobu załatwienia danej sprawy.

Andrzej Wapowski, Radca prawny, Manager w ENODO Advisors.

Adam Mazur, Associate w ENODO Advisors.

Pozostałe aktualności

05.04.2024

Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego

Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.

Enodo
12.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.

Enodo
05.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.

Enodo
07.11.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?

Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.

Enodo
08.03.2023

Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)

W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.

Enodo
09.01.2023

KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!

1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).

Enodo
01.12.2022

KSeF 2024: uwaga na sankcje!

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.

Enodo
18.11.2022

MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT

Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.

Enodo
14.11.2022

Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT

Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.

Enodo
19.10.2022

Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?

W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Enodo
20.06.2022

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT

W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Enodo
14.04.2022

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT

Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Enodo
04.02.2022

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT

Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Enodo
29.12.2021

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać

Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Enodo
23.11.2021

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn

Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder. 

Enodo
21.10.2021

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?

W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Enodo
24.09.2021

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!

Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Enodo
27.05.2021

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej

Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Enodo
04.05.2021

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2

Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Enodo
08.04.2021

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?

Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Enodo
25.02.2021

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.

W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Enodo
03.11.2020

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”

Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający  przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

Enodo
23.10.2020

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących

Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Enodo