27.04.2023 Pożyczki i poręczenia w TP – na co uważać?

Na sposób ustalania obowiązków dokumentacyjnych w zakresie cen transferowych (TP) wpływa wiele czynników: specyfika przepisów z tego obszaru, orzecznictwo sądów administracyjnych, interpretacje indywidualne organów podatkowych, rekomendacje tzw. Forum Cen Transferowych oraz dokumenty Ministerstwa Finansów, takie jak pytania i odpowiedzi w sprawie formularza TPR czy odpowiedzi na interpelacje poselskie. Ponadto dynamicznie zmieniająca się sytuacja gospodarcza może znacząco wpłynąć na rynkowy charakter transakcji, i to już po ustaleniu obowiązków oraz statusu posiadanych analiz porównawczych. Wszystkie te problemy są szczególnie widoczne w przypadku takich transakcji finansowych jak pożyczki i poręczenia.

Enodo

Wartość pożyczki – jak ją ustalić?

Wyzwaniem w przypadku transakcji pożyczki jest już samo pojęcie wartości transakcji pożyczki, które wcale nie jest oczywiste. Zgodnie z przepisami ustawy CIT wartość transakcji pożyczki odpowiada wartości kapitału, którą to wartość należy określić na podstawie umów lub innych dokumentów. Na kanwie tych przepisów wytworzyła się praktyka w myśl której do progu transakcyjnego odnosi się pierwotną wartość kapitału pożyczki wynikającą z umowy, bez względu na to jaka wartość pożyczki pozostaje do spłaty w danym roku podatkowym.

Powyższe stanowisko było powszechnie stosowane od momentu wejścia w życie wspomnianych przepisów w dniu 1 stycznia 2019 r. Sytuacja zmieniła się jednak z powodu wydanych przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej interpretacji indywidualnych. W interpretacji indywidualnej z 25 listopada 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-2.4010.612.2022.1.EJ) Dyrektor KIS wskazał, że wartość kapitału pożyczki należy rozumieć jako najwyższą kwotę kapitału udostępnionego w danym okresie raportowym, wynikającą z umowy lub innych dokumentów. Organ powołał się przy tym na dokument wydany przez Ministerstwo Finansów, tj. Informację o Cenach Transferowych TPR – pytania i odpowiedzi (wydanie trzecie, październik 2022). Po pierwsze, wynika z niego, że transakcja powinna być wykazywana w formularzu TPR w każdym roku w którym jej wartość przekracza wysokość progu. Po drugie, jako wartość transakcji pożyczki należy rozumieć łączną kwotę kapitału pozostającego do dyspozycji dłużnika w raportowanym okresie.

Dyrektor KIS powołał się również na odpowiedź Ministra Finansów na interpelację poselską nr 29105 z 15 grudnia 2021 r. (znak: DCT2.054.2.2021 z 16 lutego 2022 r.). Wskazano w niej, że dokumentacja cen transferowych jest sporządzana dla danego roku podatkowego, a zatem w celu zweryfikowania obowiązku dokumentacyjnego podatnik powinien zbadać czy wartość transakcji przekracza próg w tym właśnie roku podatkowym. Wartość transakcji pożyczki powinna być ustalona na podstawie umowy pożyczki lub innych dokumentów. Jako „inne dokumenty” należy rozumieć np. harmonogram spłat pożyczki, noty księgowe czy salda kont. Obowiązek dokumentacyjny w przypadku transakcji pożyczki powstanie w każdym roku, w którym najwyższa wartość kapitału udostępnionego w ramach pożyczki przekroczyła próg 10 mln zł.

Omawiane stanowisko jest niewątpliwie korzystne dla podatników, ponieważ uzależnia obowiązek dokumentacyjny od faktycznej wartości transakcji w danym roku podatkowym, co jest szczególnie istotne w przypadku wieloletnich pożyczek. Analogiczne stanowisko wyrażone jest również w dwóch innych w interpretacjach indywidualnych: interpretacji z 28 grudnia 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.701.2022.1.SG) oraz interpretacji 5 września 2022 r. (sygn. 0111-KDIB1-1.4010.19.2022.1.JD). Na chwilę obecną trudno jednak mówić o ugruntowanej linii interpretacyjnej w tym zakresie. Należy też pamiętać, że powołane wyżej dokumenty nie stanowią źródła powszechnie obowiązującego prawa, a więc podatnicy nie mogą skutecznie powoływać się na nie przed organami podatkowymi. W tym przypadku niewątpliwie przydatne byłoby wydanie interpretacji ogólnej przez Ministerstwo Finansów, ponieważ zastosowanie do niej daje podatnikowi ochronę, aż do momentu zmiany interpretacji. Niestety nie zanosi się na wydanie takiej interpretacji. W grudniu 2021 r. Ministerstwo Finansów wydało natomiast interpretacje ogólne w sprawie definicji transakcji kontrolowanej oraz pojęcia jednorodności, ale nie poruszono w nich kwestii rozumienia wartości transakcji pożyczki, pomimo istniejących wątpliwości oraz powszechności transakcji pożyczkowych w grupach kapitałowych. W związku z powyższym stosowanie podejścia zaprezentowanego w powołanych interpretacjach indywidualnych może nie być bezpieczne. Interpretacje te oraz wspomniana odpowiedź na interpelację poselską nie wiążą organów podatkowych w przypadku kontroli wszystkich podatników.

Aktualizacja benchmarku dla pożyczek raz na 3 lata?

Ustalenie, że wartość pożyczki przekracza próg dokumentacyjny oznacza obowiązek przygotowania dla niej dokumentacji cen transferowych wraz z analizą porównawczą. Co do zasady raz przygotowana analiza porównawcza podlega aktualizacji raz na 3 lata. W przypadku pożyczek wieloletnich, po upływie tego okresu, podatnik przygotowuje nową analizę porównawczą w oparciu o bieżące dane porównawcze. Należy przy tym pamiętać o zastrzeżeniu wynikającym z ustawy CIT, zgodnie z którym zmiana otoczenia ekonomicznego, która znacząco wpłynęła na sporządzoną analizę, uzasadnia jej wcześniejszą aktualizację. W takiej sytuacji aktualizacji należy dokonać w roku zaistnienia zmiany otoczenia ekonomicznego.

W związku z powyższym istotne jest trzymanie ręki na pulsie w trzyletnim okresie przydatności analizy porównawczej i śledzenie zmian gospodarczych. Z przepisów nie wynika, kiedy zmiana otoczenia ekonomicznego jest istotna, dlatego trzeba ustalać to indywidualnie z uwzględnieniem specyfiki zmian oraz ich wpływu na przygotowaną analizę. Jako przykład zdarzeń będących katalizatorem aktualizacji analizy porównawczej dla pożyczek można wskazać zmiany stóp procentowych w Polsce. Mogły one wpłynąć na warunki pożyczek pomiędzy podmiotami niepowiązanymi i tym samym na wyniki analizy porównawczej. Analiza porównawcza, która zdezaktualizowała się przed upływem 3-letniego okresu, nie będzie chroniła podatnika. Oznacza to, że podatnik de facto nie będzie posiadał obowiązkowej analizy porównawczej i potencjalnie będzie realizował transakcję pożyczki na nierynkowych warunkach.

Uwaga na poręczenia!

Banki często uzależniają udzielenie finansowania od otrzymania przez dłużnika zabezpieczenia. Z uwagi na współpracę podmiotów powiązanych w ramach grup, transakcje udzielenia zabezpieczenia są transakcjami powszechnie zawieranymi przez podmioty powiązane. W celu weryfikacji obowiązku dokumentacyjnego dla poręczenia należy sprawdzić, czy wartość sumy gwarancyjnej transakcji poręczeniowej (lub poręczeniowych, gdy podatnik zawiera więcej niż jedną transakcję poręczenia) przekracza próg transakcyjny 10 mln zł netto. Weryfikując obowiązek dokumentacyjny w zakresie transakcji poręczeniowych należy wziąć pod uwagę różnego rodzaju zabezpieczenia np. poręczenie, hipotekę, weksel - udzielane przez różne podmioty, tj. powiązane osoby prawne oraz osoby fizyczne.

Fakt zawarcia transakcji poręczenia w ramach grupy powoduje, że podmioty powiązane nie zawsze wprowadzają opłatę poręczeniową za udzielenie poręczenia. Może to wynikać również z chęci zmniejszenia obciążenia finansowego dłużnika w postaci kosztów finansowania inwestycji czy początkowego etapu działalności. W każdym razie należy podkreślić, że brak wynagrodzenia w transakcji udzielenia poręczenia pomiędzy podmiotami powiązanymi może prowadzić do niebezpiecznych konsekwencji na gruncie przepisów o cenach transferowych.

Brak wynagrodzenia w transakcji poręczenia nie powoduje, że nie dotyczą jej obowiązki dokumentacyjne. Jak wspomniano wyżej, obowiązek dokumentacyjny w przypadku poręczeń jest uzależniony wyłącznie od wartości sumy gwarancyjnej. Ponadto, niewprowadzenie opłaty poręczeniowej może generować ryzyko nierynkowości transakcji, ponieważ - co do zasady - podmioty niepowiązane wprowadziłyby wynagrodzenie w celu zrekompensowania poręczycielowi ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużnika. Co prawda Wytyczne OECD w zakresie cen transferowych przewidują sytuacje, w których możliwe jest udzielenie poręczenia bez wynagrodzenia, ale polskie organy oraz sądy prezentują odmienne stanowisko, dlatego brak opłaty może wiązać się z ryzykiem. Rynkowy poziom opłaty poręczeniowej należy ustalić w drodze analizy porównawczej opartej na zewnętrznych danych porównawczych.

Ustalenie opłaty poręczeniowej jest niezwykle ważne, ponieważ - co do zasady - jej brak może zostać zakwestionowany przez organy w trakcie kontroli. Wystarczy rzut oka na sprawozdanie finansowe poręczyciela lub dłużnika, aby zidentyfikować zawarcie transakcji poręczenia. Istnieje ryzyko, że organy przygotują wtedy własną analizę porównawczą i na jej podstawie doszacują podatek. Brak wynagrodzenia w transakcji poręczenia może wpłynąć również na realizację obowiązku złożenia oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych. Podatnik poświadcza w nim, że stosuje rynkowe ceny w transakcjach z podmiotami powiązanymi. W przypadku braku wynagrodzenia w transakcji poręczenia, złożenie oświadczenia może wiązać się z zarzutem poświadczenia nieprawdy oraz sankcjami wynikającymi z kodeksu karnego skarbowego. Warto przy tym pamiętać, że za 2022 r. oświadczenie składa się w ramach formularza TPR. Na chwilę obecną formularz TPR za 2022 r. nie został jeszcze opublikowany.

Transakcje finansowe u podmiotów powiązanych – ostrożność szczególnie wskazana!

Transakcje pożyczkowe i poręczeniowe są jednymi z najczęściej zawieranych rodzajów transakcji w grupach podmiotów powiązanych. Potwierdzają to statystyki zaprezentowane przez przedstawicieli Ministerstwa Finansów[1] dotyczące formularzy TPR za 2019 r. (dane za lata następne nie były publikowane). Ze statystyk MF wynika, że transakcje finansowe stanowiły aż 43% ogółu raportowanych transakcji. Następne w kolejności były transakcje usługowe stanowiące 26% ogółu raportowanych transakcji. Natomiast z uwagi na sposób określania wartości, transakcje finansowe są również najczęstszym typem transakcji podlegającym pod obowiązki z zakresu cen transferowych.

Mając na uwadze omówione wątpliwości oraz potencjalne błędy w ustalaniu obowiązków dokumentacyjnych należy zwrócić szczególną uwagę tego typu transakcje finansowe. Niezbędna jest dokładna znajomość nie tylko ustawy CIT, nieustannie zmieniającej się linii interpretacyjnej oraz orzeczniczej, jak również innych oficjalnych dokumentów. W celu uzyskania całkowitej pewności niezbędne może okazać się również złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

[1] Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych nr 7/2021

Kamil Kaźmierski, Senior Associate w ENODO Advisors, posiada szerokie doświadczenie w realizacji obowiązków z zakresu cen transferowych.

Pozostałe aktualności

05.04.2024

Lider i 4 rekomendacje: ENODO Advisors w rankingu firm doradztwa podatkowego

Świętujemy sukces w tegorocznym rankingu firm doradztwa podatkowego Rzeczpospolita! Jesteśmy dumni, że w zespole ENODO Advisors mamy najlepszych specjalistów w Polsce w najważniejszych dziedzinach prawa podatkowego.

Enodo
12.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #10. Odbiór faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule z cyklu: „Wdrażaj KSeF z Enodo” opisaliśmy zagadnienia związane z wystawianiem faktury w KSeF. Dzisiaj spojrzymy na tę kwestię z perspektywy drugiej strony transakcji – nabywcy i analizujemy najważniejsze aspekty związane z odbiorem faktury w KSeF.

Enodo
05.12.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #9. Wystawianie faktury w KSeF – na co zwrócić uwagę?

W poprzednim artykule pisaliśmy o korektach zmniejszających VAT. Dzisiaj przedstawimy najważniejsze kwestie związane z wystawianiem faktur, takie jak data dokumentu, jego wizualizacja oraz wprowadzenie kodu QR weryfikującego e-faktury. Odpowiemy również na pytanie, czy warto uzupełniać wszystkie fakultatywne pola struktury logicznej faktury.

Enodo
07.11.2023

Wdrażaj KSeF z ENODO #5. Ustawa o obowiązkowym KSeF – jakie zmiany weszły już w życie?

Rewolucyjne przepisy ustawy o VAT[1] wprowadzające obowiązkowy KSeF wejdą w życie od 1 lipca 2024 r. Warto jednak zwrócić uwagę, że pewne mniejsze zmiany zaczęły obowiązywać już 1 września 2023. Przyjrzymy się im w ramach tej części naszego cyklu „Wdrażaj KSeF z ENODO”.

Enodo
08.03.2023

Korekta cen transferowych nie zawsze poza VAT (cz. 2)

W poprzednim artykule sygnalizowaliśmy niejednolite stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych na gruncie VAT, wynikających z płatności wyrównawczych pomiędzy podmiotami powiązanymi, dostosowujących poziom rentowności do poziomu rynkowego. Źródłem problemu są niejasne przesłanki opodatkowania takich płatności. Dzisiaj przedstawiamy kolejne rozstrzygnięcie dotyczące korekty dochodowości – odmienne jednak od tego, które opisywaliśmy tydzień temu.

Enodo
09.01.2023

KSeF 2024: czas na analizę merytoryczną schemy nowej faktury!

1 grudnia 2022 r. został opublikowany projekt ustawy wprowadzającej obligatoryjny Krajowy System e-Faktur (KSeF) z dniem 1 stycznia 2024 r. (o publikacji projektu ustawy pisaliśmy już tutaj i tutaj). Od 1 stycznia 2022 r. KSeF funkcjonuje już jako opcja fakultatywna, umożliwiająca podatnikom testowanie nowego rozwiązania. Nowa formuła z jednej strony polega na łączeniu się z centralną bazą MF za pomocą interfejsowego oprogramowania, co w praktyce będzie wiązało się z koniecznością integracji używanego systemu księgowego z KSeF. Z drugiej zaś strony wprowadzony zostaje nowy format faktury (ustrukturyzowanej).

Enodo
01.12.2022

KSeF 2024: uwaga na sankcje!

Na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego został opublikowany projekt ustawy dotyczący obligatoryjnego korzystania z Krajowego Systemu e-Faktur. Rozpoczynamy cykl artykułów, w których szczegółowo omówimy kwestie wynikające z projektu. Na ten moment chcielibyśmy zwrócić Państwa uwagę na sankcje związane z niewdrożeniem lub nieprawidłowym korzystaniem z KSeF przez podatników VAT.

Enodo
18.11.2022

MF uwzględniło nasze postulaty w Objaśnieniach podatkowych dotyczących grup VAT

Ministerstwo Finansów opublikowało długo oczekiwane Objaśnienia podatkowe w zakresie grup VAT. Projekt tego dokumentu nie rozwiązywał ówczesnych problemów, a na dodatek przyniósł kolejne wątpliwości (częściowo pisaliśmy o nich tutaj). Wydanie finalnej wersji Objaśnień zostało poprzedzone konsultacjami podatkowymi, w których wzięliśmy udział. Z satysfakcją informujemy, że wiele ze zgłoszonych przez nas w tej procedurze uwag zostało uwzględnionych. W artykule omawiamy najważniejsze z nich.

Enodo
14.11.2022

Rozliczenia w ramach konsorcjum nie podlegają opodatkowaniu VAT

Jak sygnalizowaliśmy w naszym poprzednim artykule [link], stanowisko organów podatkowych w kwestii oceny skutków podatkowych wynikających z przepływów finansowych pomiędzy konsorcjantami, w związku z realizacją wspólnego przedsięwzięcia, jest niejednolite. Dzisiaj przestawiamy rozstrzygnięcie odmienne od tego, które opisywaliśmy tydzień temu, mimo że podjęte na gruncie zbliżonych okoliczności faktycznych.

Enodo
19.10.2022

Czy uchwała NSA rozwiąże problemy interpretacyjne dotyczące stosowania przepisów zawieszających terminy przewidziane w art. 15zzr ustawy covidowej?

W jednym z niedawnych wpisów na naszym blogu poruszaliśmy kwestię możliwego zawieszenia biegu terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych wskutek zastosowania art. 15zzr ustawy covidowej. Okazuje się, że to zagadnienie może doczekać się rozstrzygnięcia na poziomie poszerzonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Enodo
20.06.2022

Związek usługi budowlanej z nieruchomością a miejsce opodatkowania VAT

W naszym ostatnim artykule zasygnalizowaliśmy trudności związane z ustaleniem miejsca świadczenia usług. Dzisiaj przedstawiamy praktyczne wskazówki pomocne w ustaleniu związku usługi z nieruchomością, a w konsekwencji miejsca opodatkowania VAT.

Enodo
14.04.2022

TSUE: korzystna interpretacja pojęcia stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej dla potrzeb VAT

Wydane kilka dni temu orzeczenie TSUE[1] może być bardzo ważne dla praktyki podatkowej w zakresie VAT w Polsce. Dotyczyło ono bowiem wysoce spornej kwestii: jak należy właściwie interpretować dla potrzeb VAT pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.

Enodo
04.02.2022

Ulepszania Polskiego Ładu ciąg dalszy. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o PIT

Uchwalona 27 stycznia br. nowelizacja[1] przewiduje m.in. wdrożenie mechanizmu zaniechania poboru zaliczek w podatku dochodowym od osób fizycznych znanego już z budzącego wiele kontrowersji rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 7 stycznia 2022 r.  Czy ustawa ostatecznie zniweluje wątpliwości powstające u płatników rozliczających wynagrodzenia swoich pracowników?

Enodo
29.12.2021

Interpretacja ogólna MF: zwolnienie jest, ale nie wiadomo kto może z niego skorzystać

Minister Finansów potwierdził[1], że przewidziane w ustawie o CIT zwolnienie z opodatkowania dywidendy otrzymywanej przez spółki (tzw. parent-subsidiary) może być stosowane także do dywidend wypłacanych przez spółki jawne i komandytowe. Niestety nadal pozostają wątpliwości co do tego, w jaki sposób ustalić grono podatników uprawnionych do zwolnienia.

Enodo
23.11.2021

Onkoodpowiedzialni: listopad pod znakiem problemów zdrowotnych mężczyzn

Kolejna odsłona akcji #ONKOODPOWIEDZIALNI, którą dumnie wspieramy jako partnerzy tego przedsięwzięcia, poświęcona jest profilaktyce, diagnostyce i leczeniu raka gruczołu krokowego i raka jąder. 

Enodo
21.10.2021

Ceny transferowe a COVID-19: co dalej z APA?

W poprzednim artykule przedstawiliśmy Rekomendacje FCT w zakresie alokacji strat oraz kosztów nadzwyczajnych, a także traktowania wsparcia antykryzysowego. Kolejnym istotnym tematem, z którym muszą zmierzyć się polscy podatnicy, jest kwestia aktualności uprzednich porozumień cenowych (APA) w czasach pandemii COVID-19. W niniejszym artykule przedstawiamy główne wnioski dotyczące tego tematu wynikające z prac Forum Cen Transferowych, działającego przy Ministerstwie Finansów.

Enodo
24.09.2021

Kolejne zmiany w przepisach o cenach transferowych – projekt ustawy w Sejmie!

Polski Ład to wciąż gorący temat, również w obszarze cen transferowych! Ostatnio w dwóch artykułach na naszej stronie internetowej opisywaliśmy pozytywne i negatywne dla polskich podatników propozycje zmian w przepisach dotyczących cen transferowych. Artykuły te były oparte o projekt zmian w przepisach o cenach transferowych, który trafiły do prekonsultacji. Dzisiaj wiemy już jak wygląd projekt przepisów, który trafił do Sejmu.

Enodo
27.05.2021

Webinarium: VAT a kary umowne i odszkodowania w branży budowlanej

Serdecznie zapraszamy na bezpłatne szkolenie poświęcone tematyce opodatkowania VAT-em kar umownych i odszkodowań w branży budowlanej. Z naszych obserwacji wynika, że zagadnienie to budzi wiele wątpliwości i praktycznych problemów, dlatego w trakcie spotkania omówimy nie tylko aspekty prawne, ale przede wszystkim skoncentrujemy się praktycznych przypadkach.

Enodo
04.05.2021

Komu opłaca się pozostanie w spółce komandytowej – cz. 2

Objęcie spółki komandytowej opodatkowaniem CIT spowodowało ożywiony ruch na rynku restrukturyzacji spółek komandytowych (o zmianach pisaliśmy w I cz. artykułu). Wielu wspólników z obawy przed podwójnym opodatkowaniem zysków wypracowanych przez spółkę, stara się zrestrukturyzować swoją działalność. Są jednak i tacy, dla których optymalnym rozwiązaniem może okazać się kontynuacja działalności w dotychczasowej formie.

Enodo
08.04.2021

Webinarium: STRATEGIA PODATKOWA 2021. Jak się przygotować?

Serdecznie zapraszamy na webinarium poświęcone sporządzaniu i publikowaniu informacji o realizowanej strategii podatkowej. Przepisy, które weszły w życie 1 stycznia br. nałożyły na dużych podatników obowiązek raportowania, i to już za ubiegły, tj. 2020 rok.

Enodo
25.02.2021

Ceny transferowe, cz. 2 – rozliczenia za 2021 r.

W poprzednim artykule wskazaliśmy na co zwrócić uwagę w kontekście rozliczeń z podmiotami powiązanymi, dotyczących ubiegłego roku. W tej części przybliżamy najważniejsze zmiany w przepisach z zakresu cen transferowych, które weszły w życie w styczniu 2021 r.

Enodo
03.11.2020

Konfiskata prewencyjna: udowodnij własną „niewinność”

Jak wynika z pierwszej części artykułu o konfiskacie prewencyjnej, planowane rozwiązanie z jednej strony wpisuje się w pewien trend zmian w przepisach karnych i karno-skarbowych, stanowiąc niejako domknięcie systemu konfiskaty. Z drugiej strony, ten nowy instrument mający  przeciwdziałać ukrywaniu majątku pochodzącego z przestępstwa, może zawierać rozwiązania, które będą trudne do pogodzenia z podstawowymi zasadami praworządności oraz standardami ochrony podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki.

Enodo
23.10.2020

SLIM VAT: nowe zasady ujmowania faktur korygujących

Jednym z rozwiązań upraszczających rozliczenia VAT w projekcie SLIM VAT[1] jest zmiana zasad ujmowania faktur korygujących zmniejszających oraz wprowadzenie do ustawy zasad ujmowania korekt zwiększających.

Enodo